UWAGA!
Udział w rejsach jest bezpłatny, lecz wymaga rejestracji POD TYM LINKIEM.
Organizatorzy: Fundacja Sztuka Wolności (Idzbark) oraz Institut für Auslandsbeziehungen ifa (podlegający pod niemieckie MSZ Instytut Stosunków Kulturalnych z Zagranicą, Stuttgart) wraz ze Związkiem Stowarzyszeń Niemieckich Warmii i Mazur (Olsztyn)
Partnerzy: Miasto Ostróda, Żegluga Ostródzko-Elbląska sp. z o.o
Projekt jest poświęcony różnorodności społecznej i inkluzji, a konkretnie mniejszościom społecznym. Pomiędzy majem a wrześniem 2025 roku z Ostródy wypływa i płynie po jeziorze Drwęckim „Statek Kultury”, czyli statek Żeglugi Ostródzko-Elbląskiej, na którym mają miejsce wydarzenia kulturalne związane z mniejszościami żyjącymi na terenie Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Każda z sześciu edycji Statku Kultury poświęcona jest innej mniejszości – osoby z niepełnosprawnością, mniejszość niemiecka, mniejszość romska, mniejszość ukraińska, mniejszość LGBTQ+, mniejszość żydowska. Wszystkie jednak osnute są wokół hasła Oberland – kraina filozofów, kraina inkluzji
Statek Kultury edukuje i przypomina o tym, że okolice Ostródy historycznie i geograficznie nie należą do Mazur, lecz do Oberlandu, zwanego także Prusami Górnymi. Tereny te zostały skolonizowane wcześniej, niż leżące na wschód Mazury, i różniły się zarówno kulturowo, jak i językowo i demograficznie. Podczas gdy ludność Mazur miała swoje korzenie głównie wśród ludności z Mazowsza, a więc osób migrujących z obszarów Polskich, osadnicy Oberlandu przybyli z terenów niemieckojęzycznych. Co więcej, grup społecznych, które ukształtowały ten region, było więcej i często były to grupy prześladowane w swoich rodzinnych stronach, które w Oberlandzie znalazły bezpieczną przystań. Do tych grup należeli m.in. Mennonici, polscy Protestanci, Żydzi, ale także grupy społeczne, które przyjechały tutaj w celu polepszenia swojego bytu oraz na zaproszenie władz Oberlandu, w celu podzielenia się swoim specjalistycznym know-how, np. w dziedzinie osuszania terenów podmokłych czy melioracji (Olędrzy). Niezwykłą ciekawostką o Oberlandzie jest ponadto fakt, że w XVIII wieku żyli tutaj dwaj niezwykle wpływowi, słynni filozofowie Oświecenia Johann Gottfried Herder i jego nauczyciel Immanuel Kant, który spędził niespełna cztery lata w okolicy rodzinnego miasta Herdera Morąga, właśnie w Oberlandzie.
Stąd hasło Oberland- kraina filozofów, kraina inkluzji. W dobie inkluzyjności koncepcja „tolerancji” jest bowiem anachroniczna, ponieważ zakłada stosunek hierarchiczny pomiędzy grupą sprawującą władzę dyskursywną i stanowiącą o tym, kto jest bądź nie jest tolerowany, a grupą podlegającą tej ocenie. Dziś mówimy o różnorodności, która de facto zawsze istniała, ale która często – np. ze względów politycznych – nie mogła być tematem otwartej rozmowy. Statek Kultury jest bezpieczną przestrzenią, w której ta różnorodność naszego regionu (Oberlandu, ale też ogólnie – województwa Warmińsko-Mazurskiego) może wybrzmieć i staje się widzialna. Statek Kultury pokazuje, że różnorodność może być celebrowana, ponieważ wnosi nowe impulsy rozwoju do społeczeństwa i społeczności.
Podczas rejsu na statku publiczność ogląda krajobraz Oberlandu i słucha krótkiego wystąpienia o jego historii (ok. 15 minut), a następnie poznaje daną mniejszość – poprzez program kulturalno-edukacyjny. Udział w wydarzeniach jest bezpłatny i odbędzie się za pośrednictwem wejściówek, które uzyskuje się poprzez rejestrację pod tym linkiem. Na każdym rejsie dostępne jest 50 miejsc, z czego organizatorzy rezerwują pulę 10 miejsc dla osób z różnych mniejszości społecznych. Te osoby mają pierwszeństwo udziału w rejsie.
Wydarzenie jest realizowane we współpracy z niemieckim Institut für Auslandsbeziehungen ifa, który deleguje menedżerów/menedżerki kultury do Olsztyna, gdzie pracują oni/one dla Związku Stowarzyszeń Niemieckich Warmii i Mazur. Ifa pokrywa także część kosztów projektu Statek Kultury. Pozostałe koszty ponoszą Fundacja Sztuka Wolności oraz Miasto Ostróda wraz z Żeglugą Ostródzko-Elbląską, którzy użyczają statku wraz z załogą. Rejsy będą odbywały się na statku „Bocian” dysponującym ok. 60 miejscami siedzącymi. Statek jest dostosowany do wózków inwalidzkich.
Organizujemy 6 rejsów, a więc prezentujemy 6 mniejszości, w tym trzy największe mniejszości narodowe/etniczne żyjące na Warmii i Mazurach. Rejsy odbywają się zawsze w niedzielę w godzinach porannych – 8-10. Wydarzenie jest prowadzone przez Olgę Żmijewską. Do rozmów i występów artystycznych zapraszamy w szczególności osoby młode (nastoletnie bądź młodych dorosłych) oraz kobiety, ponieważ perspektywy tych grup społecznych często są pomijane w dyskursie publicznym. Oto terminy poszczególnych rejsów wraz z programem i osobami, które potwierdziły udział:
- Mniejszość osób z niepełnosprawnościami (25.05.2025 r.)
Rozmowa: malarka Urszula Dudko (osoba poruszająca się na wózku inwalidzkim), osoba reprezentująca Olsztyńskie Stowarzyszenie Głuchych (czekamy na potwierdzenie nazwiska), Monika Falej (osoba z niepełnosprawnością ruchową, była posłanka na Sejm, obecnie ekspertka w Zespole Eksperckim Pedagogiki Specjalnej przy Sekcji Pedagogiki Specjalnej Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN na kadencję 2024-2027)
Tłumaczenie z języka migowego oraz na język migowy
Program artystyczny: pokaz języka migowego VV – Visual Vernacular przez zespół Teatru Głuchych – 3 młode osoby głuche z Olsztyna – w reżyserii Natalii Świniarskiej (30minut)
- Mniejszość niemiecka (8.06.2025 r.)
Rozmowa: nastoletnia aktywistka mniejszości niemieckiej Daria Pisarek, urodzona w Prusach Wschodnich członkini Stowarzyszenia Mniejszości Niemieckiej „Jodły” w Ostródzie Hildegard Ziółkowska, Marcel Krüger – członek mniejszości niemieckiej w regionie, krewny warmińskiego działacza oporu, który podczas II WŚ szpiegował na rzecz Polski i został stracony przez nazistów, pisarz, były kronikarz miasta Olsztyn
Program artystyczny: Ania Broda, wokal, lira korbowa, cymbały.
Ania Broda jest uznaną artystką – zarówno w środowisku muzyki dawnej (Kapela Brodów), jak i w środowisku muzyki popularnej (występ w TV „Mam Talent”, bardzo popularna płyta dla dzieci „A ja nie chcę spać”) oraz badaczka muzyki regionu Warmii i Mazur, sama pochodząca z warmińskiej wsi Jonkowo. Na statku zaprezentuje kilkusetletnie pieśni z Warmii, Mazur i Oberlandu, do których dotarła dzięki kwerendzie w archiwach PAN i Oskara Kolberga. Na podstawie selekcji pieśni pokazujemy wielokulturowy przekrój Oberlandu i jego historii.
- Mniejszość romska (29.06.2025 r.)
Rozmowa: prezes Warmińsko-Mazurskiego Stowarzyszenia Rady Starszyzny Romów i Członków Narodowości Romskiej i muzyk Roland Bilicki wraz z nastoletnim synem, również muzykiem i zawodnikiem sztuk walki, kobieta ze społeczności romskiej reprezentująca (jeszcze niepotwierdzona)
Program artystyczny: Roland Bilicki z synem, czyli pomniejszony skład zespołu Roland Bilicki & Gypsy Kings Tribute Band – zespół z Olsztyna, który występuje obecnie w programie TV Polsat „Must be the Music” promując muzykę Romów
- Mniejszość LGBTQ+ (27.07.2025 r.)
Rozmowa: Magdalena Sobiesiak – występująca pod pseudonimem Opal Ćwikła – poetka i slamerka z Lublina, laureatka prestiżowej nagrody literackiej Silesius za debiut poetycki w 2024 r.; Jarek Bąk – działacz LGBTQI+ z Ostródy, żyjący w Kolonii, gdzie założył klub queerowy dla osób migranckich; osoba zajmująca się naukowo językiem inkluzywnym (jeszcze niepotwierdzona).
Program artystyczny: Performance poetycki Opal Ćwikły Ufo Porno z twórczością nagrodzoną nagrodą Silesius (30minut). Selekcja utworów jest dopasowana tak, aby była właściwa dla wszystkich grup wiekowych.
- Mniejszość ukraińska (3.08.2025 r.)
Rozmowa: Daryna Obloh – nastoletnia uchodźczyni z Ukrainy, która przebywa w Polsce bez rodziców i uczy się w LO w Olsztynie; członkini mniejszości ukraińskiej, która przybyła do regionu wskutek akcji „Wisła” (jeszcze niepotwierdzona), Tetiana Revenko – prawniczka z Kijowa, uchodźczyni wojenna, która w Olsztynie założyła fundację „Dwa Skrzydła UA”
Program artystyczny: występ muzyczny osób uchodźczych z krainy oraz duetu nastoletnich Damiana Ordakowskiego (Polska) i Daryny Obloh (Ukraina), którzy są członkami zespołu coverowego Riplejsi. Na statku
wstąpią jednak z innym repertuarem – ukraińskim oraz z utworem na 4 ręce, który Damian skomponował specjalnie dla siebie i Daryny – osób z Polski i Ukrainy.
- Mniejszość żydowska (24.08.2025 r.)
Rozmowa: Aviv Stein, muzyk z Tel Avivu o polskich korzeniach, który ma obecnie powiązania rodzinne z Ostródą i odwiedza ją regularnie. Dwie osoby reprezentujące mniejszość żydowską w Polsce (jeszcze niepotwierdzone).
Program artystyczny: Aviv Stein, Giori Politi – muzyk z Tel Avivu, były członek East
Western Divan Orchestra, izraelsko-palestyńskiej orkiestry założonej przez Daniela Barenboima i Edwarda Saida
Wydarzenie ma charakter kulturalno-edukacyjny. Publiczność może być bardzo różnorodna, więc nie jest to wydarzenie naukowe. Naszą intencją jest raczej oddanie mniejszościom platformy, na której mogą wybrzmieć ich głosy, aby przybliżyć do siebie różne grupy społeczne i dać możliwość poznania się oraz wymiany.
Pomysłodawczynie i koordynatorki projektu:
Chantal Stannik, magister studiów wschodnioeuropejskich Uniwersytetu Hamburskiego, od 2023 r.
oddelegowana z Niemiec menedżerka kultury Instytutu Współpracy Międzynarodowej (ifa) przy Związku Stowarzyszeń Niemieckich Warmii i Mazur. Skupia się na pracy z młodzieżą i projektach. W
latach 2020 – 2023 asystentka dydaktyczna w Goethe-Institut w Kazachstanie, gdzie z innymi asystentami dydaktycznymi realizowała projekty w całym kraju. Z Fundacją Sztuka Wolności przeprowadziła kilka projektów, m.in. cykl wywiadów i warsztatów oraz wystawę fotograficzną.
Olga Żmijewska, od 2018 r. fundatorka i prezeska Fundacji Sztuka Wolności, kulturoznawczyni i doktorantka Europejskiego Uniwersytetu Viadrina (Radio Maryja w kontekście społeczeństwa obywatelskiego), od 2003 r. działaczka społeczna, współzałożycielka dwóch stowarzyszeń oraz była członkini rady sołeckiej w Idzbarku; w latach 2008-2021 tłumaczka przysięgła języka niemieckiego oraz tłumaczka angielskiego, francuskiego (przez 4 lata dla Parlamentu Europejskiego); producentka wydarzeń kulturalnych (wieczory literackie, slamy poetyckie i naukowe, koncerty, wystawy), pomysłodawczyni i organizatorka „Salonu Kultury”; w latach 2019-2023 zaangażowana w odbudowę pałacu rodu von Lehndorff w Sztynorcie i członkini grupy eksperckiej dot. zagospodarowania obiektu; członkini ostródzkiego Stowarzyszenia Mniejszości Niemieckiej „Jodły”, a także Niemieckiego Towarzystwa na rzecz Narodów Zjednoczonych oraz niemieckiego berlińskiego Przyjaciół Kanta i Koenigsberga.
Kontakt:
tel: 510 562 376
